Dinozavrlar: uma palavra em turco que significa dinossauros

Dinozavrlar haqida ma'lumot

Dinozavrlar Yer kurrasida 245 milhões de yildan 66 milhões de yil oldin yashagan xordalilar tipiga mansub hayvonlar kladidir. Ular Trias davridan Təbaşir davrigacha Yerda hakim bo'lgan va quruda yashagan onurg'ali hayvonlardir. Ular o'lchami, shakli va turmush tarzi jihatidan juda turli xil bo'lgan. Ayrimlari katta va o'tyeygan, ayrimlari kichik va go'shtyeygan va ayrimlari parvozli va qushlar bilan aloqador bo'lgan. Dinozavrlar 66 milhões de anos de idade em məhv bo'lganlar, ehtimolliki asteroidning Yerga to'qnashidan so'ng iqlim va atrof-muhitda sodir bo'lgan katta o'zgarishlar tufayli.

Dinozavrlar haqida ma'lumot berish uchun biz quyidagi savollarga javob beramiz:

dinozavrlar

Download Zip

• Dinozavrlarning asosiy turlari va xususiyatlari qanday?

• Dinozavrlar uchun fosillar dalili qanday va ular qanday topilgan?

• Dinozavrlarning məhv bo'lishining mumkin bo'lgan sabablari va ta'sirlari nima?

Dinozavrlarning asosiy turlari va xususiyatlari

Dinozavrlar ilmiy jihatdan Dinosauria deb nomlanadi. Bu nom ingliz paleontoloqi Riçard Ouen tomonidan 1842-yilda taklif etilgan va grego tilida \"qo'rqinchli katta kərtənkələ\" degan ma'noni anglatadi. Dinozavrlar bir necha asosiy guruhga bo'linadi:

guruXususiyatiMisol

SauropodlarUzoq bo'yinli, uzun quyruqli va semiz tanali o'tyeygan dinozavrlar.Brachiosaurus, Apatosaurus, Diplodocus.

TiranozavrlarKatta, kuchli, go'shtyeygan dinozavrlar.Tyrannosaurus rex, Albertosaurus, Daspletosaurus.

RaptorlarKichik, tezkor, go'shtyeygan dinozavrlar.Velociraptor, Deinonychus, Utahraptor.

CeratopsiyalarBoshida qaychi, qo'ng'iroq va qirrali bo'lgan o'tyeygan dinozavrlar.Triceratops, Styracosaurus, Protoceratops.

AnquilozavrlarTanasi va quyruqi to'siq bo'lgan o'tyeygan dinozavrlar.Anquilossauro, Euoplocephalus, Nodosaurus.

StegozavrlarOrqa tomonida to'siq va qaychi bo'lgan o'tyeygan dinozavrlar.Estegossauro, Kentrosaurus, Huayangosaurus.

PterozavrlarParvozli dinozavrlar.Ular aslida Dinosauria kladiga mansub emas, lekin ularning yaqin qarindoshlari hisoblanadi.Pteranodon, Quetzalcoatlus, Pterodactylus.

Dinozavrlarning barcha turlari haqida to'liq ma'lumot olish uchun [bu saytni] ko'ring.

Dinozavrlar uchun fosillar dalili va ular qanday topilgan?

Dinozavrlar haqida ma'lumot beradigan asosiy manba fosillardir. Fosillar hayvon yoki o'simlikning jismoniy qoldiqlari yoki izlari bo'lib, ular Yer sirtidagi qatlamlarda saqlanib qolgan. Fosillarni topish uchun paleontologlar (fosillarni o'rganuvchi ilmiy mutaxassislar) turli yerlarda kazib chiqarishlar olib boradilar. Ular fosillarni tahlil qilish orqali dinozavrlarning turi, yoshi, o'lchami, shakli, turmush tarzi va evolyutsiyasi haqida xulosalar chiqaradilar.

Dinozavrlarning fosillari dunyo bo'ylab keng tarqalgan. Eng ko'p fosillarni Osiyo, Shimoliy Amerika va Yevropa qit'alarida topilgan. Dinozavrlarning fosillari O'zbekistonda presunto topilgan. Masalan, 2017-yilda Navoiy viloyatidagi Zarafshon tumani hududida tiranozavrning quyruq to'sig'i topilgan. Shuningdek, Qashqadaryo viloyatidagi Kitob tumani hududida dinozavrlarning izlari ham topilgan. Bu izlar 150 milhões de anos de idade em yashagan dinozavrlarga tegishli bo'lishi mumkin.

Dinozavrlarning məhv bo'lishining mumkin bo'lgan sabablari va ta'sirlari

Shuningdek, asteroidning to'sig'i atmosferaga kirib, uning haroratini oshirib, Yer sirtini qoplab yurgan toz bulutlarini hosil qilgan. Bu bulutlar quyosh nurlarini bloklab, Yer sirtining sovushib ketishiga olib kelgan. Bu o'zgarishlar natijasida dinozavrlar va boshqa ko'p hayvon va o'simlik turlari məhv bo'lgan. Bu hodisani K-T (Kretase-Tersiyer) chegarasi deb atashadi, chunki bu vaqtda Kretase davri tugaydi va Tersiyer davri boshlanadi.

Dinozavrlarning məhv bo'lishining boshqa nazariyalari ham mavjud.Masalan, dinozavrlarning evolyutsiyasi va genetikasi bilan bog'liq nazariyalar, dinozavrlarning tanasining o'sishi va miqdorining ortishi bilan bog'liq nazariyalar, dinozavrlarning ovqatlanishi va kasalliklari bilan bog'liq nazariyalar va dinozavrlarning iqlim o'zgarishlari va tektonik harakatlarga moslashishlari bilan bog'liq nazariyalar . Biroq, bu nazariyalar asteroidning to'qnashidan so'ng sodir bo'lgan iqlim va atrof-muhitdagi katta o'zgarishlarni e'tiborsiz qoldirishadi.

Xulosa

Dinozavrlar Yer tarixida juda muhim rol o'ynagan hayvonlar kladidir. Ular 245 milhões de yildan 66 milhões de yil oldin Yerda yashagan va ularning turlari juda turli xil bo'lgan. Ularning fosillari dunyo bo'ylab topilgan va ular haqida ko'plab ilmiy tadqiqotlar olib borilgan. Dinozavrlar 66 milhões de anos de idade em asteróides Yerga to'qnashidan so'ng iqlim va atrof-muhitda sodir bo'lgan katta o'zgarishlar tufayli məhv bo'lganlar.

Dinozavrlar haqida quyidagi ba'zi qiziqarli faktlarni bilasizmi?

• Dinozavrlarning nomi ingliz tilida \"lagarto terrível\" degan ma'noga ega, lekin ular aslida kərtənkələ emas, balki xordalilar tipiga mansub hayvonlardir.

• Dinozavrlarning eng kichigi Kolibri qushidan ham kichik bo'lgan Lesothosaurus bo'lib, u 30 sm uzunlikka ega edi. Dinozavrlarning eng kattasi esa Brachiosaurus bo'lib, u 25 metros balandlikka va 80 tonna og'irlikka ega edi.

• Dinozavrlarning bir qismi parvoz qila olgan bo'lsa-da, ular aslida parvozli dinozavrlar emas, balki Pterozavr guruhiga mansub hayvonlardir. Parvozli dinozavrlar esa Arkeopteriks kabi turlarga tegishli bo'lib, ular qushlar bilan yaqin aloqada bo'lgan.

• Dinozavrlarning bir qismi paxta terisi bilan qoplangan edi. Bu teri dinozavrlarni issiqda saqlab turishga yordam berdi. Shuningdek, bu teri rang-barang bo'lishi mumkin edi va bu dinozavrlarni ovchilaridan yoki ovuldan yashirishga yoki xotin-xotinlarini jalb qilishga yordam berdi.

Dinozavrlarning məhv bo'lishidan keyin ham ularning bir qismi tirik qolgan.Aprender eng mashhur namunasi qushlardir. Qushlar dinozavrlarning evolyutsiyaviy bo'lagi hisoblanadi va ularning xususiyatlari dinozavrlarga o'xshaydi. Masalan, qushlarning tana qurilishi, oyoqlari, tirmalari, yumurtalari va paxta terisi dinozavrlarning bilan mos keladi.

Perguntas frequentes

Dinozavrlar haqida ko'p beriladigan savollarga quyidagi javoblar beriladi:

• Dinozavrlar nima uchun məhv bo'ldi? Dinozavrlar 66 milhões de anos de idade em asteróides Yerga to'qnashidan so'ng iqlim va atrof-muhitda sodir bo'lgan katta o'zgarishlar tufayli məhv bo'ldilar. Bu o'zgarishlar natijasida dinozavrlar uchun zarur ovqat, suv va joy kamayib ketdi.

• Dinozavrlar qachon yashagan? Dinozavrlar 245 milhões de yildan 66 milhões de yil oldin Yerda yashagan. Ular Trias, Jura va Kretase davrlarida Yerda hakim bo'lgan.

• Dinozavrlar qaysi davrda yashagan? Dinozavrlar Trias, Jura va Kretase davrlarida yashagan. Trias davri 252-201 milhões de yil oldin, Jura davri 201-145 milhões de yil oldin va Kretase davri 145-66 milhões de yil oldin bo'lgan.

• Dinozavrlarning eng katta turi qaysi? Dinozavrlarning eng katta turi Sauropod guruhiga mansub bo'lgan Brachiosaurus bo'lib, u 25 metros balandlikka va 80 tonna og'irlikka ega edi.

• Dinozavrlarning eng kichik turi qaysi? Dinozavrlarning eng kichik turi Lesothosaurus bo'lib, u 30 sm uzunlikka ega edi. U Raptor guruhiga mansub bo'lgan go'shtyeygan dinozavr edi.

0517a86e26